“Başkanlık sisteminde en güçlü kurum meclistir”

Başkanlık sisteminin demokratik ülkelerde yasama ile yürütme arasındaki ilişkiyi düzenleyen bir sistem olduğunu söyleyen Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyaset ve Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şaban Tanıyıcı, yasama ve yürütme ilişkilerinin her ülkede farklı düzenlendiğini ifade ederek, başkanlık sisteminin Amerika’da ortaya çıktığını belirtti.

Başkanlık siteminin özünde yasama ve yürütmenin birbirinden tamamen ayrı olduğunu söyleyen Tanıyıcı, “Meclis ile devlet başkanlığının tamamen birbirinden ayrıldığı bir sistem. Bunun nedeni yürütmenin yasamayı kontrol etmesine engel olmaktır” dedi.

Başkanlık sistemi içerisindeki en güçlü kurum meclis olduğunu kaydeden Tanıyıcı, “Başkan onu kontrol edemez. Zamanla yürütme organı, yani başkan ön plana çıkmıştır. Devlet büyümüştür, devlet yönetimi büyümüştür, devlet işleri artmıştır, meclis kalabalık olduğu için işleri daha hızlı halledebilmek adına başkan ön plana çıkmıştır. Başkanın etkisi arttığından dolayı başkanlık sistemi adı verilmiştir” dedi. 

“MİLLETVEKİLLERİ ADAYLARINI PARTİ GENEL MERKEZLERİ BELİRLEMİYOR”

Amerikan tipi başkanlık sisteminin, başkanı çok güçlü yapmadığı için kuvvetler ayrılığına tam uygun olduğunu ifade eden Tanıyıcı, “Sistemin kötü tarafı, mesela kilitlenme olabiliyor, anlaşamadıkları zaman yasa çıkaramazlar. Çünkü meclis ve başkan karşı karşıya gelebiliyor. Birbirlerinin görevine son veremezler, göreve gelişlerinde hiçbir etkileri yoktur, başkan da seçimle gelir kongre de seçimle gelir” değerlendirmesinde bulundu. Amerika’daki sistemin aynen alınmasının mümkün olmadığını söyleyen Tanıyıcı, “Amerika’da parti disiplini dediğimiz şey zayıf. Milletvekilleri adaylarını parti genel merkezleri belirlemiyor. Halk önseçimle belirliyor. Halk önseçimle belirleyince milletvekillerinin, parti merkezlerine bağımlılığı olmuyor. Yani başkan bir yasa tasarısı sunduğunda milletvekili başkanla aynı partiden olsa bile buna karşı çıkabiliyor. Çünkü tekrar aday gösterilebilmek için başkana ihtiyacı yok” dedi.

“BAŞKANLIK SİSTEMİNDE PARTİ DİSİPLİNİ ZAYIF”

Başkanlık sisteminde parti disiplini olmadığı için tek adam hakimiyeti olmadığını vurgulayan Tanıyıcı, “Yani kendi partiniz bile size karşı çıkabiliyor. Bizim sistemimizde şu anda bu mümkün değil çünkü parti disiplinimiz çok güçlü. Onun için biz Amerikan sistemini aynen alamayız. Başbakan Ahmet Davutoğlu grup toplantısında bir açıklama yaptı. Özellikle vurguladı. ‘Tamam, başkanlık sistemi istiyoruz ama gücün tekelleşmediği ve kuvvetler ayrılığının tesis edildiği bir başkanlık sistemi’ dedi.  Başbakanın söylediği gibi bir sistem gelirse, tek adam hâkimiyeti diye bir şey olmaz” dedi.

“EYALET SİSTEMİNİN BAŞKANLIKLA ALAKASI YOK”

Başkanlık sistemi deyince akla eyalet sistemi geldiğini ifade eden Tanıyıcı, “Başkanlık sistemi federasyon olacak manasına gelmiyor. Şöyle ki, parlamenter sistem olup da federasyon olanlar da var. Mesela Almanya. Başkanlık olup eyaletlere bölünmeyenler de var. Eyalet sisteminin başkanlıkla alakası yok. Dolayısıyla başkanlık sistemi gelirse eyaletlere bölüneceğiz diye bir şey yok” dedi.

KONYALI BAŞKANLIK SİSTEMİNE ‘EVET’ DİYOR

Konyalı vatandaşlar ise başkanlık sisteminin gelmesinden yana olduklarını ifade ettiler. Vatandaşlardan Fahri Yıldırım, başkanlık sisteminin Türkiye’de uygulanmasından yana olduğunu ifade ederek, “Ben başkanlık sisteminin Türkiye’ye gelmesinden yanayım. Bürokrasimiz şu anki sistemle çok yavaş ilerliyor” diye düşüncelerini belirtti. İbrahim Karabacak da Türkiye’de başkanlık sisteminin uygulanmasını isteyenlerden. İbrahim Karabacak, “Şu an dünyanın süper gücü olan Amerika başkalık sistemi ile yönetiliyor. Daha önceki başbakanlarımızda başkanlık sisteminin gelmesinden yanaydı. Ben bu sistemin Türkiye’de uygulanmasından yanayım” şeklinde konuştu.

Adnan Yıldırım