Bir minyatür örneği “Akıncılar”

Küçükkömürler, minyatür sanatı hakkında bilgi verirken, ortaya çıkardığı “Akıncılar” isimli çalışmasından da bahsetti.

Minyatür sanatı hakkında bilgi verir misiniz?

Minyatür sanatı için genel bir tanım vermemiz gerekirse, küçük nesneler üzerine yapılan küçük resimlere minyatür deniliyor. Tespit edilen ilk örnekler, Uygur Türklerine aittir. Bu örnekler duvar resimleri ve kâğıt üzerine çizimler halinde uygulanmış. Minyatür, Selçuklu'da,  özellikle  Osmanlı kitap sanatlarında,  yazma eser içerisinde, anlatılan olayı canlandırmak amacıyla yer bulmuştur. Bugün bildiğimiz manada minyatür sanatına örnek teşkil eden   "Varka ile Gülşah" isimli kitap, Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olan Konya'da yazılmış ve 71 ayrı sahne resmedilmiştir. Selçuklu minyatür sanatının başyapıtı kabul edilen bu eser, Topkapı Sarayı Koleksiyonunda bulunmaktadır. Akla şöyle bir soru gelebilir ‘o halde neden resim demiyoruz da minyatür diyoruz?’ Bu noktada minyatürü resimden ayıran kendine has özellikler ve teknikler devreye giriyor.

Minyatürün ayırt edici özelliği nedir?

Minyatür sanatını resim sanatından ayıran özelliklerin en başında perspektifin veya daha genelleyecek olursak boyut kavramının olmayışını söyleyebilirim. Mesela insanlar tek bakış açısından görülüyormuş gibi, mimari yapılar ise sadece bir cephesi çizilerek uygulanmıştır. Ön-arka ilişkisi vardır ancak nesnelerin sadece bir yüzü aktarılmıştır. Kullanılan boyalar ile de resim sanatından ayırabiliriz. Minyatür yağlı boya ile yapılmaz. Çeşitli taş veya bitkilerden elde edilen doğal boyalarla yapılmakta idi. Bugün kütüphanelerimizde minyatür örneklerinin zamana meydan okumasının sebebi de budur. Çünkü doğal boyalar yüzyıllar boyu solmadan, bozulmadan ilk günkü canlı renklerini korurlar.

Minyatür için hangi malzemeler gerekli?

Minyatür için gerekli malzemelerin başında boya fırça ve kâğıt gelir. Minyatür sanatında altın da kullanılır. Bazı işlemlerden geçirilen altın boya kıvamına getirilir, fırça yardımıyla istenilen yere uygulanır. Minyatür için gereken fırçalar oldukça ince ve hassastır. Öyle ki, Osmanlı zamanında yavru kedilerin ense tüylerinden yapılan fırçalar kullanılırmış. Yalnız minyatür sanatı, suluboya gibi,  malzemeleri alınca yapılabilecek bir sanat değil. Tasarım yapmayı ve bazı teknikleri bilmek gerekir. Önce bir usta ile minyatür meşk edilir. Hoca-talebe veya usta-çırak ilişkisi içerisinde, birebir devam eden eğitim metoduna, meşk denir. Meşk ile talebe, sanatın ahlakını ve inceliklerini de öğrenir.

Siz eserinize isim verirken neyden etkilendiniz?

Eserime isim verirken çalışma sürecindeki düşüncelerim etkili oldu. Çalışmama ilk aşamada çınar ağacı çizerek başladım. Sonraki süreçte ise, ağaç altında dinlenmek isteyen birkaç akıncının zırhlarını ve silahlarını yere bıraktıkları, bir anlık soluklanmalarını hayal ettim. "Akıncılar" ordudan önde giden az sayıda askerden oluşan, etkili bir birliktir. Beklenmedik bir anda ortaya çıkar ve düşmanın nefesini kesen saldırılar düzenlerler. Çınar ağacının altında dinlenmeleri ihtişamlı, dayanıklı ve sağlam kökleri olan medeniyetimizin himayesinde olduklarını ifade eder. Toprağa saplanan kılıç ise, meydan okumayı ve gücü simgelemektedir. İşte bu düşüncelerim, "Akıncılar"ın felsefesini meydana getiren unsurlar oldu.

Türkiye’de minyatür sanatına ilgi nasıl?

Türkiye'de minyatür sanatına ilgi, son yıllarda ivme kazanmış durumda. Hüsn-ü Hat, Tezhip, Ebru gibi diğer gelenekli sanatlarımıza nazaran minyatüre olan ilgi henüz yeterli değil.

Sizin eklemek istediğiniz bir şey var mı?

Güçlü bir medeniyetimiz olduğunu unutmamalıyız. Bu medeniyetin gerçek sahipleri gelecek nesillerdir. Onlara en güzel haliyle teslim etmek de bizlerin görevidir. Minyatüre veya gelenekli sanatlarımıza ilgi duyan arkadaşlarımız bu niyetlerle yola çıkarsa, eminim en güzel aramayı bırakmayacaklardır. Kültür - Sanat sayfanızda beni ve çalışmamı konuk ettiğiniz için sizlere teşekkür ederim. (Aslı Çetin)