Diyarbakır Nerededir, Diyarbakır da Ne Yenir

DİYARBAKIR NEREDE, HANGİ BÖLGEDE?

Doğu ve Batı’yı birleştiren noktada Dicle Vadisine hakim bir tepe üzerine kurulan Diyarbakır, Türkiye’nin Güneydoğu bölgesinin orta kısmında Mezopotamya’nın kuzeyinde yer almaktadır. Diyarbakır, Dicle nehrinden 100 metre, denizden 650 metre yükseklikte bulunmaktadır. Diyarbakır’ın Kayapınar, Bağlar, Yenişehir, Sur, Bismil, Çermik, Çınar, Çüngüş, Dicle, Eğil, Ergani, Hani, Hazro, Kocaköy, Kulp, Lice ve Silvan olmak üzere toplamda 17 ilçesi bulunmaktadır. Komşu illeri arasında Doğu’da Batman ve Muş, Batı’da Şanlıurfa- Adıyaman- Malatya, Kuzey’deElazığve Bingöl, Güney’de Mardin ili ile çevrilidir.

DİYARBAKIR ADINI NASIL ALMIŞTIR?

Diyarbakır şehrinin ne zaman kurulduğu ile ilgili kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Şehrin yönetim merkezi olarak kullanılmış olan İç Kale'de yer alan Amida Höyükte(Virantepe) yapılan yüzey araştırmalarında MÖ. 3 binlerde bölgeye egemen olan Hurrilere dair izlere rastlanmıştır. MÖ. 3 binlerden günümüze kadar şehir merkezi değişmeden yerleşim görmesi açısından Diyarbakır önemli bir örnek şehirlerdendir. İlkyerleşiminden günümüze kadar bölgeyi egemenliği altına alan bütün krallıklar şehri farklı adlarla anmıştır. Şehrin adı ilk olarak Asur hükümdarı AdadNirari’ ye ait bir kılıç kabzasında 'Amidi' veya 'Amedi' olarak geçmektedir. Bu adın kente ilk yerleşen Hurilerden (Subartu) kalma olduğu kabul edilmektedir. Roma kaynaklarında da şehrin adı 'Amid' ve 'Amida' diye geçmektedir. Bölgenin yerli halklarından olan Süryaniler ise şehri 'Amid', 'Omid’, 'Emit' ve Amida diye anmaktadırlar. İslami dönemde şehir için kullanılan 'Kara Amid','Kara Hamid', 'Diyar-ı Bekir' isimleri Cumhuriyetle birlikte 'Diyarbekir' son olarak da 'Diyarbakır' şeklinde değiştirilmiştir

DİYARBAKIR’ IN SEMBOLÜ NEDİR?

Günümüzde sadece Sürmene çeşidi yetiştirilen Diyarbakır Karpuzları, yuvarlak-oval şekilli, alacalı karpuzlar sınıfına girmektedir. Sürme çeşidi Diyarbakır Karpuzları arasında en iri olan çeşittir. Bu çeşide ait meyve şekilleri; yuvarlak ve oval olabilmektedir. Dış kabuk rengi parlak olup, yeşil zemin üzerine uzunlamasına koyu yeşil geniş dilimler halinde çizgili bir görünüme sahiptir. Bu çizgiler muntazam bir görünümde olup zemin rengine göre oldukça koyu bir tondadır. Meyve ağırlığı ortalama 20-30 kg, gelmektedir. Tipik yetiştirme usulü (kuyu karpuzculuğu) ileyetiştirildiğinde 50-60 kilo hatta 75 kilo kadar iri meyveler elde edilebilmektedir. Meyve kabuğu oldukça sert ve kalındır. Meyve kabuk kalınlığı 2-3 cm olup, beyazımsı renktedir. Meyve et rengi kırmızısı olup oldukça tatlıdır.

DİYARBAKIR’DA NE YENİLİR?

Türk, Kürt, Ermeni, Süryani, Yahudi ve Arap toplumlarına binlerce yıllık ev sahipliği yapan Diyarbakır’da mutfak kültürlerinin birleşmesiyle birlikte oldukça zengin yemek kültürü ortaya çıkmıştır. Et yemeklerinden sebze yemeklerine, tatlılardan çorbalara kadar Diyarbakır’dahem yöre halkının severek tükettiği hem de şehre gelen ziyaretçilerin damak zevklerine mutlaka uyan bir tat bulup ayrılacağı mutfak kültürüne ve çeşitliliğine sahiptir. Diyarbakır’ın yöresel yemekleri şöyledir;

Ciğer Kebabı

Meftune

Pıçık

Nardanaş

Duvaklı Pilav

Mahlepli Diyarbakır Çöreği

Kaburga Dolması

Serbizer

Elma Düzmesi

Sumak Suyu

Paluze Tatlısı

Tirşik

Kibe Mumbar

Habenisk

Karpuz

Ayvalı Kavurma

Acılı Ezme

Elma Düzmesi

Bostana Salatası

DİYARBAKIR’DA NERELER GEZİLMELİDİR?

Diyarbakır Ulu Cami

Anadolu’nun en eski camisi olarak bilinen Ulu Camii, 639 yılında müslüman Araplar tarafından Ermenilerden kalma Martoma Kilisesini camiye dönüştürmüşlerdir. Değişik dönemlerde bir çok kez onarım gören camii1115 yılında geçirdiği yangın ve deprem sonrası sütunlarında bulunan bezemeli taşların hepsi kaybolmuştur. Ulu cami ayrıca İslam’ın 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilmektedir. Ulu caminin başka bir özelliği de dünyaca ünlü bilgin El Cezeri’nin yaptığı güneş saati burada bulunmaktadır.

Tarihi Hasan Paşa Hanı

Osmanlı dönemi valilerinden Vezirzade Hasan Paşa tarafından 1573 yılında yaptırılan Hasan Paşa Hanı, iki katlı ve avlusu bulunan bir handır. Ortasında sütunlu ve üstü kubbeli bir şadırvan da bulunan han Diyarbakır’ın en turistik yerlerinden biridir.

Ahmet Arif Edebiyat Müzesi

Diyarbakır’da doğmuş olan Ahmed Arif anısına adanmış 120 yıllık Diyarbakır Konağı, şair Ahmed Arif’in kişisel eşyalarının bulunduğu, el yazısı ile yazdığı şiirleri sergilenmektedir.

Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi

Şair Cahit Sıtkı Tarancı’nın doğup büyüdüğü, çocukluk yıllarının geçtiği evi müzeye dönüştürülmesi ile oluşturulmuştur. 1973 yılında kültür bakanlığınca Tarancı’nın ailesi tarafından alınıp 1974 yılında restorasyonu tamamlanarak müzeye çevrilmiştir. Müze, Diyarbakır geleneksel ev özelliklerini taşımaktadır.

Cemil Paşa Konağı

Osmanlı Valisi Ahmet Cemil Paşa tarafından 1888-1902 yılları arasında yaptırılmıştır. Suriçi’nde bulunan Diyarbakır’ın sivil mimari örneklerinden biri olan konak, kesme bazalt taşı, geniş avlusu ve havuzlu bahçesi ile Diyarbakır’ın en görkemli ve en büyük konak yapısına sahiptir. Diyarbakır belediyesi tarafından Kent Müzesine dönüştürülen konakta bir çok eser sergilenmektedir.

Ziya Gökalp Müzesi

1876 Diyarbakır doğumlu sosyolog-yazar Ziya Gökalp’ın evi 1956 yılında müzeye dönüştürülmüştür. Gökalp’e ait kişisel eşyalar, kitapları, belgeler, fotoğraflar ve etnografik eserler bulunmaktadır.

Sülüklü Han

Zamanında hanın içinde bulunan kuyuda sülük çıkması ve alternatif tıpta kullanılması nedeniyle meşhur olan han, 1683’de Hanilioğlu Mahmut Çelebi ve kız kardeşi Atike Hatun tarafınca yaptırılmıştır.

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi

1993 Yılında halkın hizmetine sunulan müzede bölgede gerçekleşen kazılarda çıkan Prehistorik, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, ve Osmanlı dönemlerine ait eseler bulunmaktadır. Son dönemlerde Körtik tepeden çıkarılan eserlerde sergilenmektedir. Körtik tepe, Göbekli Tepe gibi Anadolu’da insanlığın tarımsal üretimden önce yerleşik hayata geçmiş olduğunu kanıtlayan keşfedilmiş yerdir. Bölgede yapılan kazılarda 12500 yıl öncesine ait kemik iğne ve dokuma örnekleri bulunmuştur.

Saint George Kilisesi

Açık hava sanat galerisi işlevi gören Saint George Kilisesi, kubbesi çökmüş olmasına rağmen günümüzde kalan önemli yapılardandır.

Şeyh Mutahhar Cami ve Dört Ayaklı Minare

Akkoyunlu Kasım Bey tarafından 1500’de sıra sıra beyaz ve siyah taşlardan yapılan Şeyh Muhattar Camii’nin özelliği dört sütun üzerine inşa edilmiş minaresinin olmasıdır. Anadolu’da tek dört ayaklı minaresi olmasının yanı sıra rivayete göre bu dört ayağının altından yedi kez geçenin dileği kabul oluyormuş.

Surp Giragos Ermeni Kilisesi

Diyarbakır'da bulunan Surp Giragos Ermeni Kilisesi, Osmanlı İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş bir Ermeni kilisesidir. Kilise, 16. yüzyılda inşa edilmiş olmasına rağmen, zaman içerisinde birçok kez restore edilmiştir. Kilise, Diyarbakır şehir merkezinde yer alır ve önemli tarihi ve kültürel değerlere sahiptir. Ermeni nüfusunun yoğun olduğu bir bölgede yer almaktadır. Kilise bugün hala ibadet amaçlı kullanılmaktadır ve ziyaret edilebilir.

Meryem Ana Kilisesi

Diyarbakır'da bulunan Meryem Ana Süryani Kilisesi, Süryani Hristiyanların önemli ibadet yerlerinden biridir. Kilise, 4. yüzyılda inşa edilmiş olmasına rağmen, zaman içerisinde birçok kez restore edilmiştir. Kilise, Diyarbakır şehir merkezinde yer alır ve önemli tarihi ve kültürel değerlere sahiptir. Aynı zamanda kilise birçok insanın ziyaret ettiği ve önemli bir turistik yer olarak kabul edilir.

Diyarbakır Kalesi

Diyarbakır Kalesi, Diyarbakır şehir merkezinde yer alan ve tarihi bir kalenin adıdır. Kale, M.Ö. 3000 yıllarına dayanan tarihi bir yapıdır ve tarihi kalıntıların en eskilerinden biridir. Kale, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde kullanılmıştır. Kale, ünlü surları ve bölgede yer alan tarihi yapıları ile ünlüdür. Bu surlar, 6 km uzunluğunda ve 5 metre genişliğindedir. Kale bugün hala ziyaret edilebilir ve Diyarbakır'ın tarihi ve kültürel değerlerini tanıtmak için kullanılmaktadır

On Gözlü Köprü

Diyarbakır'da bulunan 10 Gözlü Köprü, Diyarbakır şehir merkezinde yer alan ve tarihi bir köprünün adıdır. Köprü, Osmanlı döneminde inşa edilmiştir ve adının 10 gözlü olması köprünün 10 adet gözünden kaynaklanmaktadır. Köprü, Fırat nehri üzerinde yer alır ve bugün hala kullanılmaktadır. Köprü, tarihi ve kültürel değerleriyle ünlüdür ve Diyarbakır'da yer alan tarihi yapılar arasında en önemlilerden biridir.

Hevsel Bahçeleri

Diyarbakır'da bulunan Hevsel Bahçeleri, Diyarbakır şehir merkezine yakın yer alan ve önemli bir doğal alandır. Hevsel Bahçeleri, Fırat nehrinin yanındaki bir vadi içinde yer alır ve bölgede üzüm bağları, sebzeler, meyveler ve çiçekler yetiştirilir. Bahçeler, tarihi ve kültürel değerleriyle ünlüdür ve bölgede yer alan tarihi yapılar arasında önemli bir yer tutar. Bahçeler aynı zamanda doğal güzellikleri ve yerli halkın tarımsal faaliyetleri ile de ünlüdür. Bahçeler bugün hala ziyaret edilebilir ve bölgede yer alan tarihi ve kültürel değerleri tanıtmak için kullanılmaktadır.