Mithat Direk

Mithat Direk

Sayılar ne söyler?

Sayılar ne söyler?

Herkes bir şekilde sayılarla ilgilidir. Sayılar ve rakamlar matematikte çok önemli unsurlardır. Bazıları ise sayıları daha farklı anlamlarla kullanabilmektedir. Ünlü ressam ve bilgin Leonardo da Vinci aslında sadece ressam değil Rönesans döneminin önemli bir filozofu, mimarı, mühendisi, mucidi, matematikçisi, anatomisti, heykeltıraşı, yazarı ve ressamıdır. Leonardo da Vinci birçok alanda çalışmalar yapmış ve tarihte biyoloji, matematik ve fiziği aynı anda kullanan ilk bilim insanlarından olmuştur. Mona Lisa da olduğu gibi Leonardo da Vinci’nin Aziz Jerome ve Vitrivius Adamı eserlerinde altın oranı kullanmıştır.

Altın Oran; Matematik ve sanatta, bir bütünün parçaları arasında gözlemlenen, uyum açısından en yetkin boyutları verdiği sanılan geometrik ve sayısal bir bağıntıdır. Altın oran eski Mısırlılar ve Yunanlılar tarafından keşfedilmiş, mimaride ve sanatta kullanılmıştır. Altın Oran, pi (π) gibi irrasyonel bir sayıdır ve ondalık sistemde yazılışı; 1,618033988749894…’tür. Altın Oranın ifade edilmesi için kullanılan sembol, Fi yani Φ’dir. Bunun dışında da matematik kullanılır. Aslında matematiğin önemini kutsal kitabımız Kuran, Kamer suresi 49.ayette “Şüphesiz biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık” denilerek matematiksel bir dengenin varlığından bahseder. Hal böyle iken matematiğin en basit şekli olan toplama ya da karşılaştırma işleminin farklı şekillerde yapılarak, matematiği kendi çıkarlarına göre kullanma günümüzde çok yaygın olarak yapılan işlemlerdendir. Örneğin; satış yapılacak bir arsanın m2 cinsinden ifade edilmesine karşılık, tahsis edilecek bir arsanın hektar cinsinden verilerek küçümsenmesi sıkça başvurulan aldatmacalardandır. Aynı şekilde fiyatların 5,99 gibi kullanılması da böyledir. Yangın olan yerlerin hektar olarak ifade edilmesi, buna karşılık ağaçlandırma yapılan yerlerin m2 cinsinden verilmesi de aynıdır. 2018 yılından 2022 yılına kadarki 5 yıllık süre içinde 13207 orman yangını çıkmış, toplamda 190249 hektar alan yanmıştır. Ortalama ifade edilirse her yıl ortalama 38050 ha orman alanı yanmakta, her yıl ortalama 2641 orman yangını meydana gelmektedir. Ağaçlandırma faaliyetlerine bakılacak olursa aynı dönemde 158588 hektar alan ağaçlandırılmaktadır. Yani ortalama yılda 31717 hektar alan ağaçlandırılmaktadır. Aynı zaman diliminde aynı birim ile yaptığımız değerlendirme sonucuna göre her yıl ortalama 6332 hektar alan, orman vasfını yitirmektedir. Bunu olumlu olarak şu şekilde ifade ederiz. Her yıl 30 milyon m2 den fazla alan ağaçlandırılmaktadır. Olumsuz olarak ifade etmek gerekirse de yanan orman alanlarının ağaçlandırılması yetersiz kalmaktadır. Her yıl 190 milyon metrekare alan yanmakta buna karşılık ağaçlandırma faaliyetleri ancak 30 bin hektarla sınırlı kalmaktadır. Diğer bir örnek ise negatif sayılarla ilgilidir. Negatif sayılar büyüdükçe küçülmekte, küçüldükçe büyümektedir. Yukarıdaki örnekler gibi sayıları istenilen şekilde kullanmak ve buna uygun ifadeler üretmek de mümkündür. Görüldüğü gibi sayılar ifade şekline, türüne ve şekline göre farklı olarak kullanılabilmektedir. Bu nedenle matematiği ilk öğrendiğimizde bize öğretilen elma ile armutun toplanmayacağı ilkesidir. Aynı şekilde aynı birimde gösterilmeyen her şeyin karşılaştırılmasında ciddi anlam kaymalarının yapılabileceğidir. Sayılar önemlidir, bu bakımdan kullanımlarının da ciddiyetle yapılması gerekir. Ancak sayıları kendi menfaatleri için kullanan ve bundan çıkar sağlayan çok kişi vardır. Sayılar bu bakımdan çok şey söyler, çok fazla anlam içerir. Sadece bunun doğru kullanılması ve algılanması gerekir. Aksi durumda sayılarla, rakamlarla aldatmak, aldanmak çok kolaydır. İlkokulda öğrendiğimiz gibi sayılara bakarken elma ile armutun toplanılıp/toplanmamasına bakılmalı, cins ve tür ile birime dikkat edilmelidir. Sayılar hem matematiğin hem de diğer bilim dallarının temelidir. Sayılar olmadan bilim, bilim olmadan da hayatın gerçeklerini öğrenemeyiz. Kendimizi bilmek istersek önce sayıları bilmemiz gerekir. Sayılar, bu nedenle öncelikle kendimizi anlatır.

Önceki ve Sonraki Yazılar
Mithat Direk Arşivi
SON YAZILAR