Dünya tarihinin ilk çiftçileri

Konya, tarihi geçmişi ile dünyanın ender şehirlerden birisi daha olduğunu göstermiş oldu. Karatay İlçesi Hayıroğlu Mahallesinde bulunan Boncuklu Höyük’te dünyanın ilk çiftçileri ve ilk bakliyat ürünlerini yetiştirdiği arkeolojik kazılarla belgelenmiş olduğu.

Karatay Belediye Başkanı Hasan Kılca’nın öncülük ettiği Boncuklu Höyük kazı alanı  basın gezisi yoğun bir katılımla yapıldı. Konya merkeze 39 kilometre uzaklıkta olan Hayıroğlu Mahallesindeki Boncuklu Höyük kazı alanı geziye katılan bütün basın mensuplarını etkiledi.

UNESCO Dünya Mirası Çatalhöyük yerleşmesinin  yalnızca 10 km kuzeyinde yer alan Boncuklu Höyük’te, Orta Anadolu’da tarımın ilk ortaya çıkışını ve Bereketli Hilal’den batıya doğru yani ilk ortaya çıktığı bölgeden Avrupa’ya doğru yayılımını daha geriye götüren ve Çatalhöyük’ün öncülleri olduğunu gösteren heyecan verici bulgular ortaya çıkmıştır

Liverpool Üniversitesinden Prof. Dr. Douglas Baird başkanlığında 13 yıldır devam eden kazılarda  Çatalhöyük’ten birkaç yüz yıl daha erken tarihli olan Boncuklu Höyük, MÖ 8.500-7.500 civarına tarihlenir. Yaklaşık 1 hektarlık bir alanı kaplayan, küçük bir höyük yerleşmesi olan Boncuklu’daki arkeolojik kazılar Douglas Baird, Andrew Fairbairn ve Gökhan Mustafaoğlu tarafından yürütülmektedir.

Boncuklu Höyük, Orta Anadolu’nun Konya Ovası’ndaki ilk çiftçi köylerindendir. Alanda ortaya çıkan karbonlaşmış bitki kalıntıları ve fitolitler, sulak alan bitkilerinin baskın türler olduğunu kanıtlamakta olup, çevrede yerel bir sulak alanın varlığına ancak aynı zamanda alanı çevreleyen tepelerden de bitki elde edildiğine işaret etmektedir.

Boncuklu’da kültüre alınmış buğday, bezelye ve mercimek gibi bitkiler mevcut olmakla birlikte, bunlara oldukça ender olarak rastlanır. Yerleşmede tüketilen hayvan türleri arasında yer alan büyük miktarda balık, çok sayıda kurbağa ve su kuşu da sulak alanlardan maksimum seviyede yararlanıldığına işaret eden bulgulardır.

Yerleşmede bulunan koyun, keçi ve sığır kalıntıları üzerinde,  özellikle de koyun ve keçi gütmeye yönelik denemelerin yapıldığı izlenimini uyandırmaktadır. Alanda tespit edilen ve yakıt olarak kullanıldığı düşünülen otçul hayvan gübresi bulgusu da hayvan gütmeye dair muhtemel bir bulgu olarak değerlendirilmiştir.

Boncuklu’da çiftçilik ve hayvan yetiştiriciliği daha makul bir ölçekte ilerlemiştir. Bu bulgu, bitki yetiştiriciliğinin ve hayvancılığın Boncuklu ekonomisine küçük bir katkı yaptığı ve toplayıcılık faaliyetlerinin ekonomiyi tamamladığı düşük ölçekli bir besin üretiminin varlığını kanıtlamaktadır.

Dünyanın ilk yerleşim yeri olarak UNESCO Dünya mirasın giren Çatalhöyük’ten sonra ilk tarımın yapıldığı ve Avrupa’ya tarımın götürüldüğü yer olarakta Boncuklu Höyük büyük önem taşımaktadır. Halen kazı alanında bir ziyaret evi, o zamanın yaşamına uygun olarak yapılmış düşük tavanlı kerpiç evler bulunmaktadır.

Konya’nın tarihi bir şehir olduğunun en büyük kanıtı olan Çatalhöyük ve Boncuklu Höyük ziyaret edilmesi gereken önemli tarihi yerlerden başlıcalarıdır. Hemen yakınımızdaki Hayıroğlu Mahallesinde 13 yıldır devam etmekte olan kazıyı şimdi görmek geç olsa da güzel oldu. Karatay Belediye Başkanı Hasan Kılca’ya ve kazı ekibine teşekkür ederim.